İzmirin İncisi: Efes Antik Kenti

Efes antik kentinin en önemli özeliği nedir? Doğu ile Batı arasında başlıca kapı durumunda olan Efes önemli bir liman kenti idi. Bu konumu Efes'in çağının en önemli politik ve ticaret merkezi olarak gelişmesini ve Roma Devrinde Asia eyaletinin başkenti olmasını sağlamıştır. Efes, antik çağdaki önemini yalnızca buna borçlu değildir. Anadolu'nun eski anatanrıça (Kybele) geleneğine dayalı Artemis kültünün en büyük tapınağı da Efes'te yer alır. Efes'teki Artemis Tapınağı dünyanın yedi harikasından biri olarak kabul edilir. Efes Anadolu'nun batı kıyısında, bugünkü Selçuk ilçesinin 3 km uzağında bulunan, daha sonra önemli bir Roma kenti olan antik bir Yunan kentiydi. Klasik Yunan döneminde İyonya'nın oniki şehrinden biriydi. Kuruluşu Cilalı Taş Devri MÖ 6000 yıllarına dayanır. 1330 yılında Türkler tarafından alınan ve Aydınoğulları’nın merkezi olan Ayasuluk, 16.Yüzyıl’dan itibaren giderek küçülmeye başlamış, 1923 yılında Cumhuriyetimizin kuruluşundan sonra Selçuk adını almış ve bugün 30.000 kişilik nüfusa sahip turistik bir yerdir. Antik dünyanın en önemli merkezlerinden biri olan Efes, İ.Ö. 4.bine dek giden tarihi boyunca uygarlık, bilim, kültür ve sanat alanlarında her zaman önemli rol oynamıştır. Efes tarihi boyunca birçok kez yer değiştirdiğinden kalıntıları geniş bir alana yayılır. Yaklaşık 8 km²lik bir alana yayılan bu kalıntılar içinde kazı-restorasyon ve düzenleme çalışmaları yapılmış, ziyarete açık olan bölümlerdir. 1- Ayasuluk Tepesi (İ.Ö. 3. bine tarihlenen en erken yerleşim ile Bizans Devrine ait, Hıristiyanlık dünyası için büyük önem taşıyan St. Jean Kilisesi) 2- Artemision (İ.Ö. 9-4. yüzyıllara ait önemli bir dini merkez; dünyanın yedi harikasından biri olan Artemis Tapınağı) 3- Efes (Arkaik-Klasik-Hellenistik-Roma ve Bizans Devri yerleşimi) 4- Selçuk (Selçuklu, Osmanlı Dönemi yerleşimi ve bu yerleşimi barındıran, bugün önemli bir turizm merkezi olan modern kent), Antik Çağda önemli bir uygarlık merkezi olan Efes bugün de yılda ortalama 1,5 milyon kişinin ziyaret ettiği önemli bir turizm merkezidir. Efes’teki ilk arkeolojik kazılar British Museum adına J.T. Wood tarafından 1869 yılında başlamıştır. Wood’un ünlü Artemis Tapınağını bulmaya yönelik bu çalışmalarına 1904 yılından sonra D.G. Hogarth devam etmiştir. Bugün de çalışmalarını sürdüren Avusturyalıların Efes’teki kazıları ilk olarak 1895 yılında Otto Benndorf tarafından başlatılmıştır. Avusturya Arkeoloji Enstitüsü’nün 1. ve 2. Dünya Savaşları sırasında kesintiye uğrayan çalışmaları 1954 yılından sonra aralıksız devam etmiştir. Efes’te Avusturya Arkeoloji Enstitüsü’nün çalışmalarının yanı sıra 1954 yılından itibaren Efes Müzesi de T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı adına kazı, restorasyon ve düzenleme çalışmalarını sürdürmektedir. Görülmesi Gereken Efes Antik Kenti Yapıları: Magnesia Kapısı Doğu Gymnasionu ve Devlet Agorası Hamamları Yukarı Agora (Devlet Agorası) ve Bazilika Odeon Prytaneion - Prytaneion (Belediye Sarayı) Domitianus Tapınağı Pollio Çeşmesi Memmius Anıtı Herakles Kapısı Kuretler Caddesi Skolastika Hamamları Latrina Traian Çeşmesi Yamaç Evler Varius Hamamları Hadrianus Tapınağı (Hadrian Tapınağı) Umumi Tuvalet (Latrina) Aşk Evi Alytarkhus Stoası Oktagon Heroon Mermer Cadde Celcus Kütüphanesi Mazeus Mithridates Kapısı Tetragonos Agora (Ticaret Agorası) Mermer Cadde Büyük Tiyatro Liman Caddesi (Arcadiane)(Arkadiane Caddesi) Tiyatro Gymnasionu Liman Hamamı (Liman Gymnasiumu ve Hamamları) Meryem Kilisesi Çifte Kiliseleri (Konsül Kilisesi) Saray Yapısı Stadyum Caddesi (Stadyum ve Gymnasium) Artemis Tapınağı Vedius Gymnasiumu Yedi Uyuyanlar ST.Jean Kilisesi İsa Bey Camii Ayasuluk Kalesi